आठवणींचा कप्पा

 आठवणींचा कप्पा

दिवाळी - नरकचतुर्दशी पहिला दिवस

वातावरणात थंडीची चाहूल लागली असायची आणि हलक्या धुक्यात एक वेगळाच गंध पसरवून दिवाळी यायची.

"ह्या वर्षी रेनकोट कपाटात परत ठेवावे की नाही ह्याच विचारांच्या धुक्यात पुणेकर हरवून गेले आहेत."

आई आणि आजी हमखास आधी उठून, अभ्यंगस्नान, देवपूजा करून गोडधोड करत असायची. आपण कितीही लवकर उठलो तरी हया तयारच दिसायच्या, जणू आदल्या रात्री पासूनच असल्यासारख्या.

घराबाहेर पणत्या लावलेल्या असत. मोरी, शौचालय स्वच्छ धुउन त्यात पणत्या लावल्या जात. नरकासुराची नरकघाण स्वछ होउन सर्वत्र आरोग्य नांदो ही भावना.

"ही लाल विटकरी मातीची, आनंदाची, प्रेमाची, चैतन्याची पणती अजुनही घरोघरी तेवते आहे."

पहाटे आईच्या 'उठ रे आता' च्या हाकेने नाही तर धडाढधुढुम फटाक्यांनीच जाग यायची. लवकर पहाटे उठून पहिला फटका बौम्ब कोण फोडणार अशी चुरस असायची. मग काय पहाटे तीन साडेतीनला उठून पब्लिक एखादा सुतळी, लक्ष्मी फोडून परत झोपायचं. सकाळी एकमेकांकडे फराळ करत फिरतांना मीच कसा आधी तो फोडला ह्यावर चर्चा आणि धुव्वा.

अगदी सुर्योदय पुर्वी वगैरे नाही पण पहाटे पाच-साडेपाच वाजता जाग यायची. तेल-उटणं लावून, अभ्यंगस्नान करून सगळे तयार असायचे. मनसोक्त फटाके उडवायचे, ज्याला जे झेपतील(आर्थिक) तसे. म्हणजे कोणी लवंगी आख्खी माळ लावेल तर कोणी तीच माळ सुटी करून एक एक वाजवेल. फुलबाजी, भुईनळे, चक्र ह्यांची मात्र रेलचेल होती.

"गेल्या काही वर्षांत फटाके पर्यावरणवादी विचारांच्या पावसात भिजून गेलेत."

मोठी मंडळी नातेवाईकांना भेटून, फोन करून शुभेच्छा देत, चुरस तिथे पण होतीच.."काय मग किती वाजता उठलात आज?" हा प्रश्न आणि उत्तर मिळाल्यावर चेहऱ्यावरचे विविध भाव आणि चेष्टा ठरलेली.

"सध्या whatsapp वरच दिवाळी शुभेच्छांचे लाडू-करंज्या एकमेकांना भरवून आनंद मानला जातो. Facebook वर घरातल्या रांगोळी पासून ते लक्ष्मीपुजन आणि देवघरातील फोटो upload केल्यावर मिळणाऱ्या Likes च्या आशिर्वादाने मनं भरतात."

चिखलात मातीचा किल्ला करणे, खेळणी,चित्रे लावणे ह्यात दिवस कधीच संपून जायचा. आपला किल्ला आपली चित्रे शेजारच्या आळीतील, वाड्यातील, सोसायटी पेक्षा कशी भारी आहेत ह्याची स्पर्धा चार दिवस चालू असायची.

"किल्ले आता राजकीय स्पर्धांच्या तटबंदीत अडकलेले दिसतात. घरोघरी दरवर्षी माळ्यावरुन काढलेले किल्ल्याचे साचे सजवले जातात "

नाष्टा म्हणजे फराळंच. चिवडा, चकल्या, करंजी लाडू वगैरे. होटेल मध्ये जावून इडली सांबर अथवा पोहे-उपमा नव्हे.

घरच्या वडीलधारी मंडळीं बरोबर जवळपासच्या मंदिरात देवदर्शनाला जाणे. दिवाळी पहाटचे कार्यक्रम असे वेगळे काही नव्हते.

अशी समृद्ध सुरवात व्हायची दिवाळीची.

आता सर्वत्र समृध्दी आली आहे...

अजूनही त्या पहिल्या पहाटेची आपण सगळेच वर्षभर वाट बघतो. सुवासिक तेल-उटणं आणि मोती साबणाचा सुगंध मग वर्षभर मनात दरवळतो.

दर महिन्याला जरी कपडे विकत घेतले तरी दिवाळीच्या पहिल्या पहाटेला नवीन कपडे घालण्याचं सुख काही औरच. एरवी रोज जरी विविध चिवडा-लाडू, चकली स्टिक खात असलो तरी, दिवाळीत घरगुती फराळानी भरलेल्या ताटातील खोबर्याचा तुकडा असलेल्या चिवड्याची चव आईच्या हाताची जादु काय असते ह्याची अनुभुती देते.

काही बदल झाले, तर काही तसेच राहिले

काही माजी झाले, तर काही 5G झाले..

तरीही दिवाळीचा लखलखाट कायम आहे आणि राहील.

नव वर्षाचे तोरण बांधून दारी

लक्ष लक्ष दीप उजळत आली ।

सुखसमृद्धीची भरभराट होउनी

आनंदी समाधानी जावो हि दिवाळी ।

© मिलिंद सहस्रबुद्धे

सदाशिव पेठ पुणे ३०

२४-१०-२०२२