Skip to main content

T(ती)चा चहा

T(ती)चा चहा

      "रुपाली, आज असा काय झालायं गं चहा! नेहमीसारखा नाही झालाय. बघ काहीतरी कमी आहे, काय ते सांगता येत नाही". असं जेव्हा असतं ना 'काय ते सांगता येत नाही' ही चव ज्याची त्याची असते. तो किंवा ती कोणीही असेल ती ते नीट सांगू शकत नाही.

'चहा' आपल्या जीवनातील एक अविभाज्य घटक.  म्हणे चीनमध्ये त्याचा शोध लागला आणि साहेबांनी म्हणजे ब्रिटिशांनी त्याला भारतात आणला. तो हा चहा, चाय, टी आणि अशी बरीच काही नाव आहेत त्याला. 
या चहाची एक चव असते विविध प्रदेशात, विविध लोकांना, विविध वेळी आणि विविध ठिकाणी वेगवेगळी ती असते. कोणाला खूप गोड आवडतो तर कोणाला कडक स्ट्रॉंग लागतो.  कोणाला वेलची घातलेला तर कोणी मसाला घातलेला. कोणाला आलं (अद्रक) पाहिजेच चहात. कोणाला दुधाचा तर कोणी बिन दुधाचा. लेमन टी, ग्रीन टी, जास्मीन टी वगैरे वगैरे. अजून असे चहाचे बरेच प्रकार आहेत पण 'ज्याचा त्याचा चहा वेगळाच असतो'. आणि काही झालं तरी त्याला तोच चहा आवडतो.

 कोणाकडे पाहुणे म्हणून आपण गेलो की चहा दिला जातो. अगदी तो चहा पिऊन सुद्धा आपण त्यांचे आदरातिथ्य आणि ते कुटुंब कसे आहे ते ठरवत असतो. उदाहरणार्थ बघा हं... "काय बाई पांचट चहा दिला! नुसतं उकळलेले गोड पाणी".  किंवा मग आपण चहा पितो आणि "चहाचे कप काय सुंदर होते ना! ऐक ना आपल्याकडे पण असेच कप आणा ना". "इतका गोड चहा की काय विचारू नका. माणसं मात्र गोड नव्हती हो!" अशा अनेक कमेंट्स आपण एक कप चहावर त्या कुटुंबाच्या बाबतीत बोलत असतो पास करत असतो. सर्वात भारी म्हणजे "काय एवढं मोठं घर, पण साधा कपभर चहा पण विचारला नाही गं!" त्यावर ही कुरघोडी.

म्हणजे बघा ना चहा हा आपल्या दैनंदिन जीवनात पाणी, हवा, वीज ह्यां सारखाच महत्त्वाचा घटक होऊन बसलाय. अर्थात काही लोक चहा पीत नाहीत पण मी कधीच चहाला नाक मुरडणारी माणसं पाहिली नाहीत. एकवेळ मी चहा पीत नाही असं म्हणतील फारतर. तीच नाकं कॉफीला मात्र मुरडली जातात.  कॉफी ज्या लोकांना आवडते ती लोकं कडवट कॉफी आवडीने पितात. परंतु चहाप्रेमीला कडवट चहा अजिबात चालत नाही.

जसं लोकांना 'मी खूप चहा प्रेमी आहे' हे सांगायचा अभिमान असतो ना, तसा वयाच्या एका टप्प्यानंतर 'गेली काही वर्ष मी चहा सोडलाय' हे सांगण्यात पण एक अभिमान वाटतो. म्हणजे बघां ना चहा एक प्रकारे माणसाच्या अभिमानाची गोष्ट होऊन बसते.

पावसाळ्यातला चहा, हिवाळ्यातला चहा, अगदी उन्हाळ्यातला पण चहा अशी चहाची विविध ऋतूत वेगवेगळी रूप आहेत. भर पावसात तो प्रियकराच्या रुपात भेटतो,  हिवाळ्यात छान मऊ गोधडीच्या रूपात ऊब घेऊन येतो. उन्हाळ्यात म्हणाल तर, कष्ट करून थकलेल्या घामाने भिजलेल्या शरीराला एक नवचैतन्य देऊन जातो. असा हा चहा.

मित्रांबरोबर दोनात एक किंवा तिनात पाच ची काही मजाच वेगळी असते. तेव्हा सुद्धा हा चहा आपल्यातलं थोडंसं दुसऱ्याला शेअर करणारा वन बाय टू मित्र होऊन जातो. सिगरेट बरोबरची चहाची लव्हस्टोरी तर विचारायलाच नको. जी लोक एन्जॉय ती करतात त्यांना स्वतःच्या जीवनातील लव्हस्टोरीचा पण विसर पडून जातो. इतकी समरस होऊन जातात हे दोघं; प्रियकर चहा आणि प्रेयसी सिगरेट एकत्र येतात तेव्हा.

सणासुदीला नातेवाईकांची मैफल जमली आहे, दुपारची गोडधोड आग्रहाची जेवणं झाली आहेत. थोड्याफार झोपा होतायत. अशा वेळी मग गप्पांचा फड रंगतो आणि त्या फडात हा चहा जी ढोलकी वाजवतो नां! आहाहा क्या बात! मग चहाला वन्स मोर मिळतच राहतात. संध्याकाळ होईपर्यंत मग चार-पाच घुटका घुटका चहाच्या राउंड झालेल्या असतात सर्वजण पांगेपर्यंत.

समारंभा मधून चहापान, चहा सुपारी हा एक  औपचारीक कार्यक्रम असतो. तिथे हाच चहा अगदी मोजक्या स्वरूपात कप आणि बशी मध्ये गंभीर होऊन सिपसिप घेतला जातो.

"माझ्या हातचा चहा पिऊन बघाच!" असे म्हणणारं कोणीतरी प्रत्येक घरात एक जण सापडेलच. काय कॉन्फिडन्स निर्माण करतो ना एखाद्या साधातल्या साध्या माणसां मधेसुद्धा हा चहा. त्या प्रत्येकाला उगाच वाटत असतं आपण फार भारी चहा करतो. समोरचा पण मग तोंडदेखलं कधी खरं कधी खोटं "झ्याक झालाय चहा!" असं म्हणतोच. मग काय आमचा कॉन्फिडन्स डायरेक्ट एवरेस्ट वरच.

नवऱ्याचा हातचा चहा पिणे हा बायकांसाठी एक विलक्षण प्रेस्टिज ईश्यू असतो. "आमचे हे(अहो) कधी साधा चहापण करत नाहीत" या वाक्यात जो अवर्णनीय आनंद आहे ना, तो त्या बाईला नवऱ्याने पैठणी जरी आणून दिली तरी होत नाही. इतकं साधं गणित असतं पण पुरुष मंडळींना उमगतच नाही.

मुलीच्या लग्नाची बोलणी ठरवणारा हा चहा. तिच्या वैवाहिक जीवनात लग्नाच्या पहिल्या रात्रीनंतर सकाळी नवर्‍याला तिच्या हातची चव काय आहे हे सांगणारा हा चहा. संध्याकाळी दमून भागून घरी आल्यावर त्याला आनंद देणारा तिच्या हातचा चहा.
चहा पिऊ नकोस लहान आहेस असं मुलांना संस्कार देणारा, शिकवणारा हा चहा. सासू-सासर्‍यांना कप-बशी हातात नेऊन देणारा, तिचा आपुलकीचा हा चहा.
घरातल्या पै पाहुण्यांना तिचं आदरातिथ्य किती वाखाणण्याजोगं आहे, हे दाखवणारा हा चहा. घरची कामवालीला वाईस घोटभर देऊन माणसं जोडून ठेवणारा हा चहा.
आणि स्वतः हे सगळं घर सांभाळताना शेवटी घोटभर उरलेला पितांना, एक परीपूर्ण समाधान देणारा तिचा हा चहा.
असा हा चहा तिच्या अथपासून इथिपर्यंत सदैव साथ देणारा जवळचा मित्र आणि सखाच असतो जणू.

असा हा कपभर, गोड तपकिरी रंगाचा चहा. प्रत्येकाच्या जीवनात आनंदाच्या क्षणी आनंद द्विगुणित करतो. नैराश्याच्या वेळी पाठीवर हात फिरवून नवी उमेद देतो. यशाच्या शिखरावर असताना एक झिंग चढवतो. दु:खद प्रसंगी दोन घोट भेटून दुःख हलकं करतो. एकात दोन होऊन मग अनोळखी माणसं जोडतो. पदोपदी आपल्याला साथ देत, सुखदुःखात सहभागी होत, नकळत आपलासा होऊन राहतो.
असा हा तुमचा आमचा चहा...

चला तर मग, होऊन जाऊ दे, ह्या आपल्या चहासाठी एक चहा....

धन्यवाद
© मिलिंद सहस्रबुद्धे
सदाशिव पेठ पुणे ३०

Comments

Popular posts from this blog

१९९२ चे अमिताभ बच्चन

 १९९२ चे अमिताभ बच्चन  पुण्यातील बाजीराव रोडवरील महत्त्वाची खूण म्हणजे आमची नूमवि मुलांची शाळा होय. रस्त्यावरील शाळेच्या कमानीतून आत गेल्यावर लागतं ते एक भलं मोठं इथून-तिथून पसरलेले आडवं प्रवेशद्वार. साधारण पाच-सहा फूट उंचीचं हे गेट कायम लक्षात राहिलं. मधल्या सुट्टीत शाळेतून पळून जाताना ह्याच्यावरुनच उडी मारावी लागायची. मोठ्या सुट्टीत मुख्य प्रवेशद्वार बंद असायचं आणि आम्ही उजव्या किंवा डाव्या बाजूने असलेल्या छोट्या दरवाजातून ये-जा करत असू. शाळेच्या बाहेर जाण्याची मुख्य आकर्षण म्हणजे चिंच आणि पेरूची गाडी, लाल पांढऱ्या गोळ्या विकणारा तो लेंगा-टोपीवाला म्हातार बाबा. ५० पैशात मिळणारी पावभाजी आणि २५ पैशात मिळणारी भेळ. आहाहा! त्या सगळ्याची चव अजूनही जिभेवर रेंगाळत आहे.  प्रवेशद्वाराच्या मधोमध उभा राहिलं आणि समोर पाहिलं की शाळा म्हणजे अक्षरशः भव्य राजवाडा वाटतो. दोन्ही बाजूंनी काळ्या दगडात बांधलेली तीन मजली कौलारू भक्कम इमारत. ह्या सलग दोन्ही बाजूच्या इमारती जिथे एकत्र होतात ते मोठं प्रशस्त सभागृह. ह्याच सभागृहात दरवर्षी स्नेहसंमेलनातील गाजणारे कार्यक्रम म्हणजे, परचुरे सरां...

"साय"कल

  "साय"कल "तुम्ही कधी प्रेमात पडलात का?" "तुम्ही कधी सायकलवरुन पडलात का? ह्या दोन्ही प्रश्नांची उत्तरं ठामपणे "हो" अशी देताना प्रत्येक जणांच्या डोळ्यात दिसणारी चमक एक सारखीच असते. सायकल वरून पडणे ही एक अभिमानाची आणि कौतुकाची गोष्ट असते. "सायकलवरून पडल्यावरच सायकल येते" हा सुविचार "शास्त्र असतं ते" सारखा आहे. सायकल शिकणे आणि शिकवणे ह्या दोन विरुद्ध टोकाच्या कला आहेत. जेव्हा आपण सायकल शिकत असतो, तेव्हा समोर आलेला प्रत्येक जण, प्रत्येक गोष्ट आपल्याला मोठ्या रा‌क्षसी संकटासारखी भासते. खरंतर पुढील आयुष्यात त्याहूनही अनेक समस्या, विघ्ने येतात. पण शिकतांना साधं छोटं कुत्रं असेल किंवा मोठी गाडी, समोर आल्यावर भासणारी ती भीती म्हणजे 'या सम हीच' अशी असते. मात्र हेच आपण सायकल शिकवत असतो तेव्हा "अरे किंवा अगं का थांबलीस, उगाच घाबरतेस, साधी स्कूटर तर होती!" अश्या समोरच्याला किरकोळीत काढणार्या वाक्यांची पेरणी चालू असते. आपण स्वतः शिकताना कधीच Hopping ने सुरुवात करत नाही. सर्वात महत्वाचे म्हणजे पहिली सायकल सुरुवात ही बिन द...

दादा परत या..

  दादा परत या.. "मी कोणाच्या बापालाही घाबरत नाही" असं तुमच्या कडक आवाजात ऐकताना पुन्हा पुन्हा तुमची उणीव भासते. तुमच्याकडून चुकून बोली भाषेतील शब्दांची उठाठेव कधीतरी झालीही असेल. परंतु संस्कृतीच्या मर्यादा मग त्या राजकीय असतील अथवा सामाजिक तुम्ही कधीही ओलांडल्या नाहीत. कोणा एखाद्यावर उगाच खालच्या भाषेत टीकाटिप्पणी केली नाहीत. तर कधी सत्तेच्या गुर्मीत कोणाची निंदा नालस्ती केल्याचं आठवत नाही. तुमचा बाज आणि दरारा वेगळाच होता आणि आहे. प्रशासनावरची पकड म्हणजे जणू बापाने रस्ता ओलांडताना मुलाचा धरलेला घट्ट हात. धरलेल्या त्या हातात काळजी ही असतेच पण तेवढाच धाक असतो. तशी तुमची प्रशासनावरची पकड आहे. आमच्या पुण्याच्या पालकमंत्री पदी असताना तुमचा आठवड्याला किंवा महिनाभरातील एखादा दौरा ठरलेलाच. हा दौरा म्हणजे साध्या शिपायापासून ते मुख्य आयुक्त पर्यंत एक भीती असायची. महानगरपालिकेतील कर्मचाऱ्यापासून ते अगदी रस्त्यावरील वाहतूक नियंत्रण करणाऱ्या पोलीसापर्यंत "दादा आज पुण्यात येणार" हे आधी दोन दिवसापासूनच चर्चेत असायचे. तुम्ही ज्या दिवशी येणार त्या दिवशी सकाळी सात ते रात्री दहापर...