समुद्र...... प्रत्येकासाठी वेगळा असतो...

समुद्र...... प्रत्येकासाठी वेगळा असतो.

प्रेमींसाठी नभ-धरा मिलनाचा किनारा असतो..
शोध घेणा-यासाठी सागरतळ एक गूढ असतो..
बाल मनासाठी तो एक लाटांचा खेळ असतो..
तर एकांतात आपलासा वाटणारा मित्र असतो..

मलापण समुद्राचं हे अनाकलनीय आकर्षण नेहमीच विचार करायला लावणारं आहे.
हया विचारमंथनातूनच समुद्र आणि मानवी आयुष्याचं जे संलग्न नातं आहे ते सुचत गेलं आणि तेच मांडण्याचा मागील आठ दिवस प्रत्येक दिवशी माझ्या फेसबुक स्टोरीमध्ये प्रयत्न केला.
आज आठवड्याच्या आठवणी एकत्र गोळा करून तुमच्यासमोर मांडतोय. बघा आवडतायत का!!

© समुद्र......खोल
आत आत जात गेलं की वरवरचं वाटणारं काळं वाळूने गढुळलेलं पाणी स्वच्छ पारदर्शी होऊ लागतं. सागर तळाशी असलेला वाळूचा प्रत्येक कण स्पष्ट दिसू लागतो. आपण म्हणतो वाळू काळी आहे पण तळाशी तर ती कायम सफेद, पांढरी स्वच्छच असते.
मानवी मनासारखंच की, वरवरची वहात आलेली विचारांची वाळू जरी काळी गढूळलेली असली तरी अतंरगच्या तळाशी जन्म घेतांना उरलेली नाळ निरागसच असते..
जेवढं खोल जाऊ तेवढं हे निरामय निर्गुण विश्व उलगडायला लागतं.

© समुद्र.....अथांग
किनार्यावर उभं राहीलं ना की आपोआप समुद्राच्या आणि मनाच्या अथांगतेतची व्याप्ती कळते. क्षितिजावर दूर धुसर दिसणारं शिडाचं गलबत बघत राहीलं की हळूहळू अगदी स्पष्ट दिसायला लागतं. कदाचित मनानं आपण त्याच्या इतकं जवळ पोहचतो की त्याचं  टोकदार आकार, शिडावर फडफडणारं ते कापड, कच्चीपक्की ती नाविकाची खोली, बाहेर पडलेलला नांगर,सामान असं बरंच काही दिसू लागतं..
पलिकडच्या किनार्याचा पत्ता न लागू देणारा समुद्र हा मनासारखाच..अथांग....
दुसरं टोक कधीच दिसत नाही आणि मग ते शोधण्यासाठी विचारांच्या गलबतातून केलेला प्रवास... आयुष्य

© समुद्र......किनारा
समुद्रात भरती ओहोटीचे खेळ सुरु असतात. ह्या सगळ्यात स्तब्ध असतो तो किनारा. जसा
भरतीच्या उसळणाऱ्या बेधडक लाटा झेलतांना तो भावनिक ओलावा दाखवतो, तेवढाच तो तीच लाट जेव्हा ओहटीला मागे निघून जाते तेव्हा तो कणखरपणे स्थितप्रज्ञ असतो.
कोण्या चंद्राचं गुरुत्वाकर्षण पण त्याचं संगोपन करतो तो अभेद्य किनारा.
मनाचा कारक चंद्र असतो असं म्हणतात तर त्याच्या विचारांच्या गुरुत्वाकर्षणाची भरती ओहटी झेलतो तो किनारा...मेंदू

© समुद्र......वाळू
अनेक आकार, चित्र, नक्षी, अक्षरं सगळं काही काढता येतं हीच्यावर...केवढा मोठा तो कॅनव्हास..थकून जाईल एखादा..
मुठीत घट्ट पकडून हा कॅनव्हास कायमचा घरी न्यावा म्हंटलं तर..पकडलेल्या क्षणी निसटून जाणारी ही वाळू..
मानवी मनाचं ही असंच, एक विचार अनेक आकार, ऊकार,विकार निर्माण करतो. कॅनव्हास म्हणाल तर अनंत अनादी. ते सर्व साठवून ठेवावं म्हंटलं तर पुढच्याच क्षणी आलेला विचार मागचं सगळं पुसुन टाकतो...लाट आल्यावर जसं वाळूतलं चित्रकाम वाहून जातं...
वाळू आणि मन...पकडून ठेवता येत नाही...

© समुद्र.....लाट
विविध लाटा काही शांत, काही रेंगाळणाऱ्या, काही जोरात धडकून मगच शांत होणार्या, तर काही रौद्र रूपात खवळलेल्या...हे खेळ  किनार्यावरच चालतात फक्त. समुद्रात मध्य भागात खाली कायम नीस्सीम शांतताच असते..
आयुष्यात येणाऱ्या विविध किनार्यांवर विचारांच्या लाटांचा असाच आलेख खेळ चालू असतो. मात्र खोलवर मध्यभागी मनाच्या गाभाऱ्यात, संस्कारातून जपलेल्या मुल्यांची शांतता स्थैर्य देते.
लाटा आणि विचार हे क्षणभंगुरच..

© समुद्र......माड (नारळझाड)
उंच उंच ती माडाच्या झाडांची समुद्रा लगत एकामागोमाग असलेली रांग किती आखीव रेखीव. आकाशाला गवसणी घालणारा माड त्या भुसभुशीत वाळूत सुध्दा स्वत:ला घट्ट रोवून असतो. कीतीही मोठी वादळं आली तरी मोडत कधीच नाही. कदाचित त्याची उंची इतकी असते की समुद्रात येणारं वादळ लांबूनच दिसतं.
आयुष्यात यशाच्या आकाशाची गवसणी घालत एका ठराविक उंचीवर पोहचलं आणि जमीनीवर राहून आपल्या मातीशी स्वत:ला घट्ट रोवून घेतलं असेल तर मग भविष्यातील वादळाची चाहूल लागते आणि माडासारखं न मोडता खंब्बीरपणे उभं राहता येतं.

© समुद्र.......दीपगृह (lighthouse)
सफारी मधे होकायंत्रासारखी उपकरणं असुनही समुद्रात मध्यभागी असलेल्या दिपगृहाचं अनन्य महत्व तो दर्यावर्दी जाणून असतो.  दीपगृह जहाजाला योग्य ‌दिशा दाखवते पण तीथेच तो नांगर टाकत नाही.
आयुष्याच्या भवसागरात वेळोवेळी दिशादर्शक म्हणून मध्यभागी ठामपणे निश्चल ते उभे असते, परंतु तिथंच नांगर टाकून प्रवास थांबवता येत नाही....
अध्यात्म.... एक दीपगृहच

© समुद्र.......शंख शिंपले
शंख, काही अणुकुचीदार काही बोथट, काही ढब्बे तर काही बारीक निमूळते . आतला प्राणी किटक मधेच बाहेर येतो, परत लपतो.
शिंपले पण असेच काही कायमचे बंद काही उघडलेले, काही अर्धवट काही पुर्ण, काही सुबक गोल तर काही खडबडीत. काहींमध्ये सापडतो मोती मग कीती तो आनंद.
असे विविध शंख विविध शिंपले आपण आयुष्यभर गोळा करतो. काहींना बरोबर ठेवतो तर काहींना बाजूला ठेवतो. मोती असलेले शिंपले अलगद जपतो.
समुद्रावर गोळा केलेले शंख शिंपले...
जीवनात सापडलेली माणसं, नाती..

© समुद्र........खारं पाणी

अमर्याद साठा असूनही, वल्हवून थकलेल्या नाविकाची तो तहान भागवू शकत नाही.. ही तर समुद्राची शोकांतिका...
मनात जर कायम खारट विचारांची भरती ओहटी चालू असेल..तर पाण्यासारखी संप्पती असुनही काय उपयोग... कधीच कोणा श्रमिक गरजूच्या कामी येत नाही..
आयुष्याची शोकांतिका होते..

धन्यवाद
©मिलिंद सहस्रबुद्धे
२५/०४/२०२०

P.S. काही जणांनी fb story नंतर सगळं एकत्र वाचायला आवडेल अशी कल्पना सुचवली,त्यातूनच ही गोळाबेरीज मांडली आहे.
Thank you all.